ممکن است تا به حال درباره دستگاه های اوزون ساز و اوزون ژنراتورها شنیده باشید. این دستگاه ها در علم پزشکی و اوزون تراپی استفاده گسترده ای دارند و روز به روز فواید مختلفی برای اوزون در علم پزشکی کشف می شود. اما آیا تا به حال فکر کرده اید که این دستگاه ها به چه صورت کار می کنند؟ با ما همراه باشید تا همه چیز درباره دستگاه اوزون ژنراتور پزشکی برای شما روشن شود.
یک ژنراتور اوزون ساز دستگاهی است که با مکانیسم های خاصی، گاز اکسیژن را با آلوتروپ دیگر آن، یعنی اوزون تبدیل می کند. این دستگاه ها اکسیژن مورد نیاز خود را از راه های مختلفی بدست می آوردند. استفاده از هوای فشرده شده، هوای خشک و یا بخار آب موارد رایجی هستند که دستگاه های اوزون ساز از آن ها ستفاده می کنند. این دستگاه ها در ابتدا اتم های اکسیژن را از یکدیگر جدا می کنند و سپس با استفاده از فرآیندهای خاصی سه به سه آن ها را به یکدیگر پیوند می دهند تا گاز اوزون تشکیل شود. البته باید دقت داشته باشی که اوزون در شرایط خارج از اتمسر گازی به شدت ناپایدار است و به سرعت به اتم اکسیژن و مولکول اکسیژن تجزیه می شود. همین موضوع باعث می شود که در دستگاه های با کیفیت نیز غلظت اوزون تولیدی به بیش از 5 درصد نرسد.
اوزون ژنراتورهای پزشکی در سایزهای مختلفی تولید می شوند ولی به طور معمول به اندازه یک کیف سامسونت متوسط می باشند و تمامی فرآیندهای تهیه گاز اوزون استریل در همین محفظه شکل می گیرد.
شکل گیری اوزون در طبیعت
گاز اوزون به صورت طبیعی به وجود می آید. در محیط اطراف ما و در طبیعت گاز اوزون به دو طریق تولید می شود. 1. با استفاده از کمک انرژی الکتریکی رعد و برق و 2. با کمک اشعه ماورابنفش خورشید. باران تمیزی که ما پس از شنیدن صدای رعد و برق به آن توجه می کنیم و از آن لذت می بریم، در حقیقت پس از فرآیند شکل گیری اوزون بوجود می آید. به این نوع تخلیه الکتریکی در میان ابرها« تخلیه کرونا یا corona discharge» می گویند.
راه دیگری که گاز اوزون به وجود می آید با استفاده از اشعه ماوراء بنفش می باشد. در این روش اکسیژن با استفاده از انرژی بالای اشعه های خورشیدی به اتم های اکسیزن شکسته می شود و این اتم ها می توانند به صورت مولکول اوزون با یکدیگر پیوند برقرار کنند.
دستگاه های اوزون ساز به چه شکل کار می کنند؟
اوزون ژنراتورها با اعمال یک جرقه الکتریکی در هوای فشرده شده سعی می کنند تا اکسیژن را به اتم های آن تجزیه کنند. این اتم های ناپایدار اکسیژن سعی می کنند با یکدیگر پیوند تشکیل دهند و از این طریق مولکول اوزون تشکیل می شود. نکته مهم این است زمانی که اوزون تشکیل شود بسیار ناپایدار است. ولی محفظه دستگاه به گونه ای طراحی شده است تا بتواند این اوزون را حفظ کند.
تخلیه الکتریکی کرونا
ماشین هایی که با این متد طراحی شده اند ابتدا اکسیژن ورودی را حت فشار زیاد می گذارند و سپس با اعمال ولتاژ بالا مولکول های اکسیژن را می شکنند. در این حالت تعداد زیادی اتم اکسیژن آزاد به وجود می آید. این اتم های اکسیژن در ادامه به سایر مولکول های اکسیژن می پیوندند و مولکول اوزون را به وجود می آورند.
از مزایای این روش تولید گاز اوزون می توان به پتانسیل این روش برای تولید اوزون با غلظت بالا اشاره کرد. علاوه بر این با این روش می توان گاز اوزون را با سرعت بیشتری به دست آورد.
اشعه ماوراء بنفش
این روش با الهام گرفتن از تولید طبیعی اوزون به کمک خورشید طراحی شده است. در این روش با تاباندن اشعه ماورء بنفش به گاز اکسیژن درون مخزن، سطح انرژی اتم های اکسیژن به حد ناپایداری می رسند و به دو اتم اکسیژن تجزیه می شوند. حال اتم های آزاد اکسیژن با مولکول های اکسیژن پیوند تشکیل می دهند و گاز اوزون را تشکیل می دهند. این فرآیند نیز در دستگاه های اوزون ساز به کار می رود اما میزان اثراگذاری آن نسبت به تخلیه الکتریکی کرونا کمتر می باشد. بنابراین اوزون تولید شده از غلظت کمتری برخوردار است و ناپایدار تر است. همچنین در این روش مدت زمان بیشتری طول می کشد تا گاز اوزون تشکیل شود.
از مزایای این روش می توان به هزینه کمتر تولید اوزون با استفاده از اشعه ماوراء بنفش اشاره کرد. نحوه عملکرد دستگاه اوزون ساز در این روش ساده تر می باشد و گاز اوزون تشکیل شده کمتر تحت تاثیر رطوبت قرار می گیرد.
لازم به ذکر است بیشتر ژنراتورهای باکیفیت پزشکی از نوع تخلیه الکتریکی کرونا می باشند، زیرا غلظت اوزون تولید شده بالاتر است.
هوای ورودی به اوزون ژنراتور
در ژنراتورهای اوزون ساز پزشکی فقط از گاز اکسیژن متراکم شده استفاده می شود. بطور معمول دستگاه های پزشکی حساسیت بیشتری دارند، به همین خاطر نمی توان از هوای خشک و یا هوای محیط برای تولید اوزون استفاده کرد. بنابراین لازم است که هوای ورودی دستگاه حتما از دستگاه های اکسیژن ساز مرکزی تامین شود و یا اینکه می توان از کپسول های اکسیژن استفاده کرد.
کیفیت اوزون ژنراتورهای پزشکی
همانطور که گفتیم غلظت گاز اوزون به دلیل ناپایدار بودن در بهترین حالت به 5 درصد می رسد. یعنی گاز خروجی دستگاه اوزون ساز که قرار است برای بیمار استفاده شود شامل 5 درصد اوزون و 95 درصد اکسیزن می باشد.
مکانیسم دستگاه های اوزون ساز پزشکی یکی از دو موردی می باشد که در قسمت بالا توضیح داده شد. با این حال برندهای مختلف دارای کیفیت های متفاوتی هستند. کیفیت دستگاه های اوزون ساز در پزشکی بسیار اهمیت دارد. زیرا در صورتی که غلظت اوزون تولیدی پایین باشد، درمان طولانی تر خواهد شد و این به معنی هزینه اضافی برای بیمار می باشد.
در حال حاضر بهترین اوزون ژنراتورهای جهان از برندهای آلمانی می باشند. این دستگاه ها می توانند گاز اوزون تولید شده را به غلظت 5 درصد برسانند. برندهایی مانند Hansler و Hermann در این زمینه پرچم دار هستند و دستگاه های با کیفیتی تولید می کنند.
شاید بسیاری از افراد مهارت پزشک را در درمان با گاز اوزون عامل مهم تر بدانند، اما واقعیت این است هرچقدر هم که یک پزشک مهارت داشته باشد، اگر متریال و مواد اولیه خوب در دسترسش نباشد، نمی توان انتظار نتیجه مطلوب داشت. بنابراین اگر برای اوزون تراپی به مرکزی مراجعه می کنید، بد نیست اطلاعاتی درباره دستگاه ازون سازش داشته باشید.